Kaybedilen diÅŸlerin, çeÅŸitli protezler kullanılarak, fonksiyon ve estetiÄŸinin yerine konması iÅŸlemine protetik diÅŸ tedavisi denir. Eksik diÅŸin veya bölgenin rehabilitasyonunda, birçok alternatif protez yöntemi uygulanabilir.
Protetik DiÅŸ Tedavisi Nedir?
Günümüzde diÅŸ hekimliÄŸinde 8 farklı ana uzmanlık dalı bulunur. Protetik diÅŸ tedavi yöntemleri de bu uzmanlıklardan biridir. DiÅŸ veya diÅŸlerin farklı etkenlerden dolayı kaybedilmesi durumunda ağızda ortaya çıkan boÅŸluk, kiÅŸinin çiÄŸneme ve konuÅŸma gibi fonksiyonlarının olumsuz etkilenmesine neden olur. Tüm bunların yanı sıra estetik kaygılar da ortaya çıkabilir. KiÅŸinin sosyal hayattan izole olmasına neden olan bu durumda protetik diÅŸ tedavi yöntemleri devreye girer.
Temel olarak protetik diÅŸ tedavileri ile kaybedilen diÅŸin yerine farklı protez türleri uygulanır. Protez tedavileri, protez uzmanı olarak tanımlanabilen prostodontist hekimler tarafından uygulanır. Protetik diÅŸ tedavisi uzmanı olarak da adlandırılan bu hekimler, diÅŸ hekimliÄŸine ek olarak prostodonti ana bilim dalı bünyesinde eÄŸitim görür. Oldukça geniÅŸ bir tedavi alanı bulunan prostodontistler, ağız içi sabit ve hareketli protez uygulamalarının yanı sıra kanal tedavisi sonrasında bu diÅŸin porselen kuronlarla desteklenmesi ile de uÄŸraşır.
Günümüzde estetik diÅŸ hekimliÄŸi olarak da tanımlanan protetik diÅŸ tedavileri bilimi, zaman zaman ortodonti gibi diÄŸer diÅŸ hekimliÄŸi uzmanlıkları ile multidisipliner bir yaklaşımla çalışır. Protez uzmanları ya da diÄŸer adıyla prostodontistler, temel olarak zarar görmüÅŸ ya da kaybedilmiÅŸ diÅŸin, protez uygulamaları ile yerine koyulması ile uÄŸraşır. Bu noktada tercih edilecek protezin hastanın ihtiyacına göre belirlenmesi ve protezin doÄŸal diÅŸler ile aynı boy ve renkte olması önemlidir. Var olan doku yerine protez diÅŸin kullanılması nedeniyle protetik diÅŸ tedavileri sıklıkla estetik diÅŸ tedavisi olarak da bilinir. Bu noktada estetik görünüm çok önemli olsa da protetik diÅŸ tedavisinde esas olan kiÅŸinin çiÄŸneme ve konuÅŸma becerilerinin geri kazanılmasıdır.
Estetik olması için yapılan yanlış uygulamalara baÄŸlı olarak kiÅŸinin konuÅŸması sırasında bazı seslerin çıkmaması ya da yanakların ısırılması gibi istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Dolayısıyla kaybedilen diÅŸ, protez uygulamaları ile geri kazanılırken iÅŸlevsellik baÅŸta olmak üzere estetik kaygılar da giderilir. DiÅŸlerin tamamının kaybedildiÄŸi vakalarda ise total protez uygulamaları yine protetik diÅŸ uzmanları tarafından uygulanır.
Protetik Diş Tedavisi Kimlere Uygulanır?
Protetik diÅŸ tedavisi, çoÄŸunlukla tedaviye geç kalan hastalara uygulanır. Böylece kaybedilen diÅŸ ya da diÅŸler farklı protez türleri ile geri kazanılabilir. Protetik tedavi yöntemleri, fonksiyon ve estetik anlamında kiÅŸinin kendisini daha iyi hissetmesini saÄŸlar. KiÅŸiye çiÄŸneme ve konuÅŸma fonksiyonu geri kazandırılırken, rahatlık ve estetik açıdan da kiÅŸinin kendini iyi hissetmesi saÄŸlanır. Bu anlamda protetik diÅŸ tedavileri, diÅŸ hekimliÄŸinin önemli dallarından biridir. Protetik diÅŸ tedavisinde kullanılan malzemeler oldukça geniÅŸ bir yelpazede yer alır.
Protetik DiÅŸ Tedavisinde Kullanılan Protez Türleri Nelerdir?
Protetik diÅŸ tedavisine genel anlamda sabit ve hareketli protezler kullanılsa da implant üstü protezler de bu kapsamda deÄŸerlendirilebilir:
• Sabit Protezler: Sabit protezler, mevcut saÄŸlıklı diÅŸ ya da implantlardan destek alınarak yapılan protez türüdür. Bu protezler, ağız içine farklı kimyasallarla sabitlenir. Sık kullanılan sabit protez türlerinden bazıları ÅŸu ÅŸekilde sıralanabilir:
• Kuron: Halk arasında kaplama olarak da bilinen kuron, büyük çürüklerin ve diÅŸ kırıklarının neden olduÄŸu diÅŸ bütünlüÄŸünü bozan etkenlerin ortadan kaldırılması olarak tanımlanabilir. Böylece kiÅŸinin diÅŸ bütünlüÄŸü korunur ve diÅŸin fonksiyonelliÄŸi geri kazanılır. Ayrıca diÅŸler arasındaki boÅŸluklar da kuron ile kapatılabilir. Kuron uygulamaları, diÅŸin bir miktar küçültülmesinin ardından kaplamanın diÅŸin üzerine sabitlenmesiyle yapılır.
• Metal Destekli Porselen Kaplama: Bu protez türünün ağız içinde görünen dış kısmı porselen olsa da kaplamanın içi metalden oluÅŸur. Bu nedenle ışık geçirgenliÄŸi azdır. Dolayısıyla metal destekli porselen kaplamalar estetik açıdan güzel olsa da doÄŸallık açısından problem yaratabilir. Yüksek estetik beklentisi olan hastaların ön diÅŸlerde uygulanması önerilmez.
• Zirkonyum Destekli Kaplama: Işık geçirgenliÄŸinin yüksek olduÄŸu zirkonyum kaplamalar, bu yönüyle doÄŸal görünüme en yakın olan kaplama türüdür. Zirkonyum destekli porselen kaplama olarak da bilinen bu uygulamalarda diÅŸin görünen kısmı porselen, iç kısmı ise zirkonyumdan oluÅŸur.
• Seramik Kaplama: Kompozit lamina ya da seramik kuron uygulamaları, diÅŸin çok fazla küçültülmesine gerek olmaksızın yapılır. Bu noktada yapılan iÅŸlem diÅŸin aşındırılması olarak tabir edilebilir. Bu kaplama türünün alt kısmında metal bulunmaz. Seramik kaplamalar, güçlendirilmiÅŸ porselenden üretilir. Estetik açıdan en geliÅŸmiÅŸ kaplama türü olarak bilinir. Bu yönüyle özellikle ön diÅŸlerin restorasyonu amacıyla sıklıkla kullanılır.
• Köprü: Bir ya da daha fazla diÅŸin kaybedildiÄŸi vakalarda uygulanan köprü tedavisinde, mevcut diÅŸ boÅŸluÄŸunun yanındaki saÄŸlıklı diÅŸler köprü ayağı olarak kullanılır. Geleneksel, kanatlı ve asma gibi farklı tekniklerle yapılabilen köprü tedavisinde kaybedilen diÅŸ ya da diÅŸ grubunun yerine protez uygulanır. Böylece kiÅŸinin kaybettiÄŸi fonksiyonellik ve estetik geri kazandırılır.
• Ä°mplant: DiÅŸ kayıplarının oluÅŸturduÄŸu etkilerin geri kazandırılması için en sık baÅŸvurulan protezlerden biri implanttır. Çene kemiÄŸine yapay diÅŸ kökünün yerleÅŸtirilmesiyle yapılan implantların üzerine farklı protez türleri yerleÅŸtirilebilir.
• Hareketli Protezler: Halk arasında damak protezi olarak da bilinen hareketli protezler, tüm diÅŸlerini farklı nedenlerle kaybetmiÅŸ kiÅŸilere uygulanır. Tüm diÅŸlerin kaybedilmesiyle kiÅŸinin dudakları içe doÄŸru büzülür. Bu durum kiÅŸinin olduÄŸundan çok daha yaÅŸlı görünmesine yol açar. Ayrıca konuÅŸma bozulur. Bazı seslerin çıkarılması imkansız hâle gelir.
En büyük problem ise kiÅŸinin beslenmesinin bozulmasıdır. ÇiÄŸneme fonksiyonu tam olarak yerine getirilemediÄŸinden kiÅŸi, pek çok besini tüketmekte zorlanır. Takıp çıkarılabilir nitelikte olan bu diÅŸler, ağız içindeki dokulardan destek alacak ÅŸekilde tasarlanır. Böylece tüm diÅŸlerin kaybedilmesiyle ortaya çıkan fonksiyon ve estetik kaybı giderilebilir.
• Ä°mplant Üstü Protezler: Bu protez türü, var olan ya da yapılacak olan implantların üzerine sabit ya da hareketli protezlerin yerleÅŸtirilmesi olarak tanımlanabilir. Hiç diÅŸi olmayan ancak implant için uygun kemik seviyesine sahip kiÅŸilere uygulanabilen implant üstü protezlerde temel prensip, hareketli ya da sabit protezlerin tutunmasını saÄŸlamaktır.
Protez, çene içinde bulunan implantlarda yer alan yuvalara sabitlenir. Böylece protezlerin tutunma gücü artarak kiÅŸiye daha iyi çiÄŸneme ve konuÅŸma fonksiyonu kazandırır. Sabit protez için çenenin boyutuna göre alt çeneye 4 ila 6 adet, üst çeneye ise 6 ila 8 adet implant yapılır.
Hareketli protez için ise alt çenede 2 ila 4, üst çenede ise en az 4 implant bulunmalıdır. Ä°mplant üstü sabit protezler ve implant üstü hareketli protezler, metal, seramik ve zirkonyum gibi malzemelerden yapılabilir.
Ä°mplant üstü protezler, kemik dokusuna güç iletimini saÄŸladığı için kemik kaybı engellenir. Bu protezler sayesinde gülüÅŸ estetiÄŸi baÅŸtan düzenlenebilir. Uzman hekimler tarafından uygun ÅŸartlarda yapılan implant üstü protezler uzun yıllar boyunca kullanılabilir.